IATF 16949 là tiêu chuẩn quản lý chất lượng áp dụng đối với các nhà sản xuất và cung cấp trong ngành công nghiệp ô tô trên toàn cầu được biên soạn và ban hành bởi Hiệp hội Ô tô Thế giới (IATF - International Automotive Task Force).

Tiền thân của IATF 16949 là ISO/TS 16949. Tiêu chuẩn này được ban hành lần đầu tiên vào năm 1999 trên cơ sở nền tảng của tiêu chuẩn QS- 9000, tiêu chuẩn EAQF của Pháp, AVSQ của Italia, và VDA6 của Đức. Lần ban hành thứ hai vào năm 2002 cho chúng ta phiển bản ISO/TS 16949:2002 và tiếp tục phát triển tiêu chuẩn này trên nền tảng của ISO 9001:2000, trong đó có các hướng dẫn chi tiết hơn về yêu cầu kỹ thuật áp dụng riêng cho các nhà sản xuất ô tô, xe máy và các phụ tùng thay thế có liên quan.

Sau đó, đến năm 2009 - ra đời phiên bản ISO/TS 16949:2009 (song hành với ISO 9001:2008), và đến năm 2016 – phát triển thành phiên bản mới nhất hiện nay đó là IATF 16949:2016 (song hành với ISO 9001:2015).

IATF 16949 giúp doanh nghiệp thực hiện cải tiến liên tục, phòng ngừa sai lỗi, giảm biến động và giảm lãng phí trong chuỗi cung cấp.

Tiêu chuẩn này yêu cầu các nhà cung cấp phải tập trung vào cải tiến liên tục trong toàn bộ tổ chức. Ví dụ về các yêu cầu cải tiến này là các điều khoản về việc phải thường xuyên giám sát, trao đổi thông tin với khách hàng để cung cấp các sản phẩm đáp ứng chất lượng, hay là phải cử ra đại diện của khách hàng. IATF 16949 cũng yêu cầu đơn vị áp dụng phải tăng cường công tác đào tạo nâng cao năng lực và nhận thức của người lao động, quy định trách nhiệm của người lao động đối với vấn đề chất lượng. Năng lực của cán bộ được đề cập khá chi tiết tại các nội dung như thiết kế quá trình, thiết kế và phát triển, theo dõi và đo lường quá trình, sản phẩm, phân tích dữ liệu.

IATF 16949:2016 là phiên bản mới nhất hiện nay về HTQLCL chuyên biệt cho ngành ô tô.

Bất kỳ tổ chức nào trong chuỗi cung cấp ô tô thỏa mãn tiêu chí sau đây đều có thể áp dụng và đăng ký chứng nhận IATF 16949:

a) Về phạm vi áp dụng:

- Quy định kỹ thuật này (IATF 16949), cùng với các yêu cầu của ISO 9001:2015, xác định các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lượng đối với việc thiết kế và phát triển, sản xuất và, khi thích hợp, lắp ráp và cung cấp dịch vụ về các sản phẩm liên quan đến ô tô.

- Bất kỳ tổ chức nào trong chuỗi cung cấp ô tô thỏa mãn tiêu chí sau đây đều có thể áp dụng và đăng ký chứng nhận IATF 16949:

b) Thuật ngữ “Ô tô” (Automotive) phải được hiểu bao gồm: ô tô, xe tải (nhẹ, trung, nặng), xe buýt, xe máy.

c) Các địa điểm, cơ sở sản xuất và cung cấp dịch vụ (sites) trong chuỗi cung ứng ô tô bao gồm:

- Các địa điểm ở đó diễn ra các quá trình sản xuất gia tăng giá trị.

- Các cơ sở vệ tinh cung cấp các chi tiết gia tăng giá trị, các thành phần, sản phẩm, lắp ráp bán thành phẩm và dịch vụ tham gia vào chuỗi cung cấp cho nhà sản xuất thiết bị gốc – OEM (Original Equipment Manufacturer).

- Các cơ sở vệ tinh trong chuỗi cung cấp ô tô, ở đó sản xuất ra các nguyên vật liệu sản xuất, các chi tiết; các sản phẩm lắp ráp, hoặc cung cấp dịch vụ gia tăng giá trị để hoàn thiện sản phẩm, ví dụ như xử lý nhiệt, hàn, sơn, mạ điện…. cho các nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) có áp dụng tiêu chuẩn này.

- Các đơn vị chức năng hỗ trợ, dù đặt tại chỗ hay ở nơi khác (như trung tâm thiết kế, trụ sở chính và trung tâm phân phối), là những đơn vị thuộc diện cần được đánh giá nhưng không được chứng nhận độc lập theo tiêu chuẩn này.

Lưu ý: IATF 16949 không áp dụng đối với các sản phẩm hoặc tổ chức liên quan sau:

- Chuỗi cung cấp phương tiện cơ giới đối với hoạt động công nghiệp, nông nghiệp, hoặc không sử dụng trên đường dành cho giao thông (Off-highway, ví dụ: khai khoáng, lâm nghiệp, xây dựng…).

- Các chi tiết ô tô phục vụ cho dịch vụ sau bán hàng được sản xuất theo yêu cầu của các nhà sản xuất thiết bị gốc có đăng ký với IATF, nhưng không được mua hoặc xuất thông qua các nhà sản xuất này.

- Các nhà sản xuất công cụ, thiết bị sản xuất, đồ gá, cấu kiện, khuôn đúc… được sử dụng trong công nghiệp ô tô.

- Các chi tiết ô tô được tái sản xuất, làm lại.

- Các trung tâm phân phối, kho hàng, đơn vị bao gói chi tiết, hỗ trợ dịch vụ hậu cần (logistics) và dịch vụ tiếp theo đó.

- Các chức năng hỗ trợ (phi sản xuất, kể cả on-site hoặc off-site) sẽ không được cấp chứng nhận IATF 16949 một cách độc lập mà phải được đánh giá và được bao gồm trong chứng nhận IATF 16949 của cơ sở sản xuất mà các bộ phận chức năng này hỗ trợ.

Để ứng dụng được IATF 16949, ngoài việc đáp ứng các yêu cầu nêu trong IATF 16949, thì doanh nghiệp phải áp dụng 5 công cụ cốt lõi của IATF 16949 (5 Core tools) như sau:

- APQP (Advanced Product Quality Planning and Control Plan) – Hoạch định chất lượng sản phẩm nâng cao và kế hoạch kiểm soát.

- PPAP (Production Part Approval Process) – Quá trình phê duyệt sản xuất sản phẩm (hàng loạt).

- FMEA (Potential Failure Mode and Effects Analysis) – Mô hình sai lỗi tiềm ẩn và phân tích tác động.

- MSA (Measurement System Analysis) – Phân tích hệ thống đo lường.

- SPC (Statistical Process Control) – Kiểm soát quá trình bằng thống kê.

5 core tools (FMEA, SPC, MSA, APQP, PPAP) là ấn phẩm được tổ chức AIAG (Automotive Industry Action Group - Hiệp hội ô tô Mỹ) phát hành. Chính nhờ việc áp dụng 5 core tools nên IATF 16949 là một tiêu chuẩn về hệ thống quản lý nhằm đảm đảm bảo các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng ngành ô tô có một hệ thống quản lý chất lượng liên tục cải tiến, có khả năng ngăn ngừa những sai lỗi ngay từ ban đầu (bằng cách áp dụng FMEA, APQP, PPAP), giảm độ biến thiên chất lượng sản phẩm (bằng cách áp dụng SPC, MSA), và giảm các lãng phí trong hoạt động sản xuất.

Note: Về đào tạo 5 core tools - mời các bạn tham khảo Khóa đào tạo "Hiểu và áp dụng 5 Core tools (PPAP, APQP, FMEA, SPC, MSA) trong tiêu chuẩn IATF 16949"